Autor zdjęcia/źródło: www.sxc.hu
Mniszek lekarski to jedna z najpopularniejszych i najczęściej występujących na polskich polach i łąkach roślina. Kwitnie żółtymi, dużymi kwiatami. Kwiatostany mniszka, osadzone są pojedynczo, na dość grubej, ale pustej w środku łodydze, która po przełamaniu wydziela biały sok zwany – „mlecz”. Liście tej rośliny są podłużne, głęboko wycinane i ułożone w rozetę.
Jednak roślina ta, najbardziej znana jest z tzw. dmuchawca – czyli owocków z puchem kielichowym, które pod wpływem dmuchnięcia lub wiatru, odrywają się od główki.
Jak sama nazwa wskazuje, mniszek lekarski wykorzystywany jest przede wszystkim w medycynie. Ale również ma zastosowanie w kuchni i kosmetyce.
W korzeniu mniszka występują związki trójterpenowe, nieznaczne ilości garbnika, kwasy organiczne, związki cukrowe (m.in. insulina) i inne składniki. Wykazują one działanie żółciopędne i moczopędne. Pobudzają wydzielanie soku żołądkowego, oraz obniżają poziom cukru we krwi.
Korzenie i kwiaty mniszka mają zastosowanie w postępującej marskości wątroby, we wszelkich uszkodzeniach spowodowanych substancjami toksycznymi lub antybiotykami, w chorobach dróg żółciowych, w niewydolności nerek, a także w niedokwasocie i w początkach cukrzycy oraz anemii.
Same kwiaty - oprócz tych samych składników co korzeń – zawierają również karotenoidy, oraz śladowe ilości olejku lotnego i flawonoidów.
Sok z kwiatów mniszka lekarskiego wpływa na poprawę przemiany materii. Aby go uzyskać wystarczy zebrać i umyć 20 dag świeżego ziela mniszka, następnie zmiksować i odcedzić. Tak otrzymany sok należy pić 3 razy dziennie przed jedzeniem.
Napar z kwiatów stosuje się w trakcie leczenia przewlekłych nieżytów gardła i jamy ustnej, w zaburzeniach miesiączkowania i jajeczkowania, oraz zapaleniu przydatków.
Liście mniszka zawierają flawonoidy, flenolokwasy oraz karotenoidy. W 100 g liści znajduje się między innymi 36 mg magnezu, 170 mg wapnia, 3,10 mg żelaza, oraz potas, krzem, witaminy: C i B.
Wypływającym z łodyg i liści mleczem leczy się zewnętrzne uszkodzenia skóry, zwalcza kurzajki i brodawki. W tym celu stosuje się okłady ze świeżych liści.
W kilku europejskich krajach – a zwłaszcza w Niemczech i Francji – mniszek cieszy się ogromną popularnością jako „jarzyna” na surówki. Aby wykorzystać mniszka w kuchni, należy zebrać świeże liście, zanim jeszcze wytworzy się kwiat. Dobrze jest również przykryć młode rośliny słomą lub matami, aby je wybielić. Zabieg taki spowoduje, iż liście stracą goryczkę i będą o wiele smaczniejsze.
Jednym z najpopularniejszych sposobów przyrządzania mniszka jest podanie go z sosem vinaigrette lub z jogurtem czy śmietaną – czyli tak, jak u nas podaje się zieloną sałatę.
Oprócz naparu i soku, z mniszka lekarskiego można również przygotować wino. Wino z korzeni mniszka stosuje się w niedomaganiach wątroby, reumatyzmie i w celu czyszczenia organizmu podczas odchudzania i walki z otyłością. Wino z kwiatów zalecane jest przy nieregularnych miesiączkach i jajeczkowaniu, a także w leczeniu nieżytu jamy ustnej i gardła.
Mniszek lekarski ma również zastosowanie w kosmetyce. Rozcieńczonym w przegotowanej wodzie naparem można przemywać twarz przy trądziku, wysypkach lub plamkach.
Przeciwwskazaniem do stosowania wyciągów z mnisza lekarskiego i spożywania go, są problemy z wrzodami – mniszek podnosi ilość wydzielanych soków żołądkowych. U niektórych osób może również spowodować lekką wysypkę.
Korzeń mniszka lekarskiego stanowi składnik wielu mieszanek ziołowych np. Hepatiny, Diabetosanu, Normosanu, Neonormosan, Pulmosanu, a wyciąg z korzenia jest składnikiem preparatów: Gastrochol, Cholesol, Nieron, Cholagogum.
Zarówno kwiaty jak i liście mniszka są przysmakiem zwierząt hodowlanych, np. królików.
Źródła:
Gumowska „Ziółka i my”
U. Bohmig „Nasze zdrowie”
poznajziola.pl/ziola/mniszek-lekarski-144.html
