Pomoc społeczna ma działać na rzecz osób i rodzin, które nie mogą sobie same poradzić w trudnych sytuacjach życiowych. Jedną z nich jest także brak schronienia w trudnej sytuacji dla osoby z dzieckiem – najczęściej matki lub kobiety w ciąży. Obowiązek zapewnienia opieki takim osobom spoczywa na gminach, które jak widać z rapotu NIK nie wywiązują się w pełni ze swoich zobowiązań.
Ostatnia kontrola NIK wskazuje, że w badanym przez nią okresie aż 95% kontrolowanych ośrodków i centrów pomocy nie wywiązało się prawidłowo z zadania powiatu jakim jest prowadzenie specjalnych ośrodków wsparcia dla takich osób.
NIK badała DMD, czyli domy dla matek z dziećmi i dla kobiet w ciąży. Placówki te udzielają potrzebującym (także ojcom i opiekunom z dziećmi) całodobowego, okresowego (maksymalnie do roku) schronienia, a ich standard określa rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z 2005 r., które dotyczy nie tylko warunków lokalowych i opieki, ale także pomocy w przezwyciężaniu sytuacji kryzysowych, np. poprzez opracowywanie i realizowanie programów, dzięki którym osoby przebywające w DMD mogą się usamodzielnić.
Ośrodki dla matek z dziećmi i ciężarnych nie spełniają swojej roli
W czasie kontroli NIK okazało się, że tylko 6 na 21 rzeczywiście umieszczało osoby potrzebujące w DMD. Reszta ośrodków kierowała matki z dziećmi lub kobiety w ciąży do innych, niespełniających standardów miejsc – jak np. przytułki dla bezdomnych.
Na to, że domów dla matek z dziećmi jest za mało i że matki z dziećmi i kobiety w ciąży przebywają np. w schroniskach dla bezdomnych, które nie zapewniają im odpowiednich warunków i pomocy psychologicznej i bytowej uwagę zwracały już media i Rzecznik Praw Obywatelskich.
Badanie firmy KANTA zlecone przez NIK wykazało, że w 2019 r. z DMD korzystały przede wszystkim kobiety (99%), głównie z wykształceniem podstawowym (41%) i zawodowym (31%), z których ponad połowa (54%) miała własne comiesięczne dochody, najczęściej niższe niż 1,8 tys. zł. Posiadały one zwykle jedno lub dwójkę dzieci, średnio w wieku 3 lat lub młodsze.
Najważniejszą wskazaną przez badanych potrzebą pomocy było właśnie schronienie (75%) oraz odizolowane od sprawcy przemocy i uzyskanie pomocy psychologa.
Badanie NIK wskazało, że nie wszystkie osoby oczekujące pomocy otrzymywały ją od samorządów. W niektórych przypadkach matki z dzieckiem były wpisywane na listy oczekujących, zdarzało się wprowadzanie np. ograniczeń wiekowych dla dzieci (do lat 6.).
Jedynie 1 na 8 palcówek spełniała wymagania dla domów określone w Rozporządzeniu Ministra. Zastrzeżenia NIK dotyczyły np. niezapewnienia odrębnych pomieszczeń do spania dla osób z dziećmi, braku odpowiedniej liczby łazienek, proporcjonalnej do liczby mieszkańców (1 na pięć osób) lub nieopracowania programów dla podopiecznych, dzięki którym mogliby się usamodzielnić.
W niektórych placówkach również niewystarczające było odizolowanie matek z dziećmi od sprawców przemocy domowej.
Źródło danych i raport NIK
CZYTAJ TEŻ:
>> Zakaz poruszania się bez opieki dorosłych - czy dzieci mogą same wracać ze szkoły?
